ห ลั ก พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ( คู่ มื อ ผู้ เ ริ่ ม ศึ ก ษ า พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า )
สุชีโว ภิกฺขุ
วัดกันมาตุยาราม พระนคร
วันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ.2489
ติดตามอ่านข้อเขียนนี้ต่อได้ที่
http://members.thai.net/tron/index.htm
[เลือก กองหนังสือ / หลักพระพุทธศาสนา (คู่มือผู้เริ่มศึกษาพระพุทธศาสนา) ]
******************
หลักเรื่องการกลับตัว
1) ผู้ใดปิดกั้นกรรมชั่วที่ทำลงไปแล้วด้วยความดี ผู้นั้นย่อมทำโลกนี้ให้สว่าง เหมือนดวงจันทร์ปราศจากเมฆหมอกฉะนั้น
(ธัมมบท 25/38)
2) ผู้ใดประมาทแล้ว ไม่ประมาทในภายหลัง ผู้นั้นย่อมทำโลกนี้ให้สว่าง เหมือนดวงจันทร์ที่ปราศจากเมฆหมอกฉะนั้น
(ธัมมบท 25/38)
อธิบาย : เมื่อพิจารณาถึงคำสั่งสอนทางพระพุทธศาสนาโดยทั่ว ๆ ไป จะพบธรรมเรื่องการกลับตัวนี้ข้อหนึ่ง ว่าเป็นธรรมะดาด ๆ แต่มีความหมายลึกซึ้งน่าขบคิด ซึ่งถ้าได้เห็นความสำคัญของธรรมะข้อนี้แล้ว จะทำให้รู้สึกเสียดายแทนเพื่อนมนุษย์อีกเป็นอันมากที่พากันมองข้ามธรรมข้อนี้เสีย
ทอดตนให้จมอยู่ในความเสื่อมอย่างหมดอาลัยใยดี หรือบ้างก็ฮึดฮักทำความชั่วยิ่งขึ้น ด้วยคิดสั้น ๆ ว่าไหน ๆ ได้เสียแล้วก็จะเสียให้เต็มที่ คล้ายกับว่าเมื่อเปื้อนโคลนแล้วก็ตะลุยลงคลุกโคลน อย่างไม่ต้องกลัวเปื้อนอะไรต่อไปอีก
ผู้ที่ไม่ด่วนตายเสียแต่ยังเด็ก คงจะได้เคยผ่านความผิดพลาดบกพร่องอะไรกันมาบ้าง ไม่มากก็น้อยถึงกับบางท่านได้กล่าวเป็นภาษิตไว้ว่า คนผู้ไม่เคยทำผิด คือ คนผู้ไม่เคยทำอะไรเลย
ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์ การให้อภัยเป็นของเทวดา ซึ่งข้าพเจ้าอยากจะเริมไว้อีกข้อหนึ่งในที่นี้ว่า ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์ แต่มนุษย์ที่ดีต้องรู้จักกลับตัว
ทางพระพุทธศาสนายอมรับว่า บุคคลในโลก มีโอกาสที่จะประพฤติชั่วหรือทำความผิดพลาดเสียหายได้โดยง่าย เพราะสิ่งแวดล้อมอันจะชักจูงให้เกิดกิเลสซึ่งเป็นเหตุทำชั่วมีอยู่มาก ท่านจึงสอนให้มีสติ และให้พิจารณาโดยรอบคอบก่อนแต่จะทำอะไรลงไป แต่ยังมีปัญหาที่ว่า ถ้าเป็นผู้พลั้งพลาดเสียหายแล้วแม้จะทำคืนสิ่งที่แล้วมาไม่ได้ จะคงปล่อยให้พลั้งพลาดอยู่ตอลดไปเช่นนั้นหรือ หรือว่าจะทำให้ผิดพลาดชั่วช้ายิ่งขึ้น ด้วยถือหลักง่าย ๆ ว่า เมื่อได้เสียแล้วก็จะเสียให้เต็มที่ ความข้อนี้พึงทราบโดยอุปมา
ผ้านุ่งห่มของบุคคลที่ขาดทะลุเป็นช่องไปด้วยเหตุใดเหตุหนึ่ง ข้อนี้ต้องตอบว่า ควรปะชุนให้ดี
อีกอย่างหนึ่ง บุคคลมีกายเปรอเปื้อนของโสโครก มีกลิ่นเหม็นอันพึงรังเกียจ จะควรล้างดีหรือปล่อยไว้ดีหรือว่าจะควรเอาของโสโครกนั้น มาเทรดตัวให้เปรอะเปื้อนมากขึ้นไปอีก ข้อนี้ต้องตอบว่า ควรล้างเสียให้สะอาด
และอีกอย่างหนึ่ง บุคคลเดินทางไปสู่ที่หมายแห่งหนึ่งในระหว่างทางพบทางสองแพร่ง คลับคล้ายคลับคลา จำไม่ได้ว่าทางไหนถูก ต่อเมื่อเลือกเดินไปทางหนึ่งเป็นเวลานาแล้ว จึงรู้ว่าเดินผิดทางดังนี้ ควรจะถอยกลับมาสู่ทางแยกเก่า แล้วเดินทางที่ถูกต่อไปใหม่ หรือควรหยุดเฉยอยู่เพียงนั้น หรือว่าควรเดินต่อไปอีกทั้งที่รู้ว่าผิด และไม่มีโอกาสถึงที่หมายได้เลยเป็นอันขาด แม้ข้อนี้ก็ต้องตอบว่า ควรถอยกลับมาเดินทางที่ถูกต่อไปใหม่
การงานหรือความประพฤติก็เช่นเดียวกัน ผู้ใดเคยผิดพลาดมาแล้ว ไม่ควรปล่อยอยู่อย่างนั้น หรือจงใจทำผิดพลาดยิ่งขึ้น ควรจะคิดแก้ไขกลับตัว ทำแต่ในทางที่ดีที่ถูกจึงจะชอบ
ผู้ที่ผิดพลาดแล้วทอดอาลัยในชีวิต หรือเกิดความฮึดฮัดจะทำความผิดพลาดยิ่งขึ้น เชื่อว่ามอบตัวเองให้แก่ความชั่ว ความผิดพลาด มิได้เป็นเจ้าของ ๆ ตัวเองทั้งชื่อว่าไม่ทำตามคำสอนทางพระพุทธศาสนา ที่สอนให้ควบคุมชีวิตของตนให้เป็นไปในทางที่ดี ด้วยการทำความดีอีกด้วย ถ้าถือเสียว่าสิ่งที่ล่วงแล้วมาเป็นเพียงความฝัน ซึ่งทำได้อย่างมากเพียงนึกย้อนไปสามเอามาคิดทบทวนเล่นเท่านั้น ก็อาจทำลืม ๆ เสียได้โดยง่าย แล้วหันมาเอาใจใส่กับความเป็นไปในปัจจุบันและอนาคต
คิดปรับปรุงแก่ไขทางดำเนินชีวิตของตนต่อไปใหม่ ให้อยู่ในทำนองคลองธรรม ประกอบเหตุแห่งความเจริญ ตามควรแก่ทางโลกหรือทางธรรม ก็จะช่วยตัวเองให้รุ่งเรืองขึ้นได้ เป็น ตโม โชติปรายโน ผู้มืดมาแล้วสว่างไป
เปรียบเหมือนดอกบัวเกิดในกองขยะ แต่ส่งตัวเองให้สูงขึ้นไปได้ และมีกลิ่นหอมฟุ้งต่างจากขยะฉะนั้น ทางพระพุทธศาสนาชื่นชมต่อบุคคลเช่นนี้ ผู้ไม่ยอมทอดตนให้อยู่ในอำนาจของความชั่วความผิด และเมื่อย้อนไปกล่าวถึงคำว่า ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์ แต่มนุษย์ที่ดีต้องรู้จักกลับตัว แล้วก็น่าพิจารณาถึงหลักฐานทางพระพุทธศาสนา ที่สอนถึงการกลับตัวนี้ต่อไปอีก
.
จากคุณ :
สุธี
- [
21 ธ.ค. 49 06:44:45
]