ห ลั ก พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า   ( คู่ มื อ ผู้ เ ริ่ ม ศึ ก ษ า พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า )

สุชีโว ภิกฺขุ
 
วัดกันมาตุยาราม พระนคร  
วันที่ 1 พฤศจิกายน  พ.ศ.2489


ติดตามอ่านข้อเขียนนี้ต่อได้ที่

http://members.thai.net/tron/index.htm

[เลือก  กองหนังสือ / หลักพระพุทธศาสนา (คู่มือผู้เริ่มศึกษาพระพุทธศาสนา) ]


******************



หลักเรื่องการกลับตัว  



        1) “ผู้ใดปิดกั้นกรรมชั่วที่ทำลงไปแล้วด้วยความดี  ผู้นั้นย่อมทำโลกนี้ให้สว่าง   เหมือนดวงจันทร์ปราศจากเมฆหมอกฉะนั้น”

          (ธัมมบท 25/38)  

       

        2) “ผู้ใดประมาทแล้ว  ไม่ประมาทในภายหลัง  ผู้นั้นย่อมทำโลกนี้ให้สว่าง  เหมือนดวงจันทร์ที่ปราศจากเมฆหมอกฉะนั้น”

          (ธัมมบท 25/38)  

       

                 อธิบาย : เมื่อพิจารณาถึงคำสั่งสอนทางพระพุทธศาสนาโดยทั่ว ๆ ไป  จะพบธรรมเรื่องการกลับตัวนี้ข้อหนึ่ง  ว่าเป็นธรรมะดาด ๆ แต่มีความหมายลึกซึ้งน่าขบคิด  ซึ่งถ้าได้เห็นความสำคัญของธรรมะข้อนี้แล้ว  จะทำให้รู้สึกเสียดายแทนเพื่อนมนุษย์อีกเป็นอันมากที่พากันมองข้ามธรรมข้อนี้เสีย  

        ทอดตนให้จมอยู่ในความเสื่อมอย่างหมดอาลัยใยดี  หรือบ้างก็ฮึดฮักทำความชั่วยิ่งขึ้น  ด้วยคิดสั้น ๆ ว่าไหน ๆ ได้เสียแล้วก็จะเสียให้เต็มที่  คล้ายกับว่าเมื่อเปื้อนโคลนแล้วก็ตะลุยลงคลุกโคลน  อย่างไม่ต้องกลัวเปื้อนอะไรต่อไปอีก

        ผู้ที่ไม่ด่วนตายเสียแต่ยังเด็ก  คงจะได้เคยผ่านความผิดพลาดบกพร่องอะไรกันมาบ้าง  ไม่มากก็น้อยถึงกับบางท่านได้กล่าวเป็นภาษิตไว้ว่า  “คนผู้ไม่เคยทำผิด  คือ คนผู้ไม่เคยทำอะไรเลย”

         “ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์  การให้อภัยเป็นของเทวดา”   ซึ่งข้าพเจ้าอยากจะเริมไว้อีกข้อหนึ่งในที่นี้ว่า  “ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์  แต่มนุษย์ที่ดีต้องรู้จักกลับตัว”

       

        ทางพระพุทธศาสนายอมรับว่า  บุคคลในโลก  มีโอกาสที่จะประพฤติชั่วหรือทำความผิดพลาดเสียหายได้โดยง่าย  เพราะสิ่งแวดล้อมอันจะชักจูงให้เกิดกิเลสซึ่งเป็นเหตุทำชั่วมีอยู่มาก  ท่านจึงสอนให้มีสติ  และให้พิจารณาโดยรอบคอบก่อนแต่จะทำอะไรลงไป  แต่ยังมีปัญหาที่ว่า ถ้าเป็นผู้พลั้งพลาดเสียหายแล้วแม้จะทำคืนสิ่งที่แล้วมาไม่ได้  จะคงปล่อยให้พลั้งพลาดอยู่ตอลดไปเช่นนั้นหรือ หรือว่าจะทำให้ผิดพลาดชั่วช้ายิ่งขึ้น  ด้วยถือหลักง่าย ๆ ว่า  เมื่อได้เสียแล้วก็จะเสียให้เต็มที่  ความข้อนี้พึงทราบโดยอุปมา

        ผ้านุ่งห่มของบุคคลที่ขาดทะลุเป็นช่องไปด้วยเหตุใดเหตุหนึ่ง  ข้อนี้ต้องตอบว่า  ควรปะชุนให้ดี

        อีกอย่างหนึ่ง  บุคคลมีกายเปรอเปื้อนของโสโครก  มีกลิ่นเหม็นอันพึงรังเกียจ  จะควรล้างดีหรือปล่อยไว้ดีหรือว่าจะควรเอาของโสโครกนั้น  มาเทรดตัวให้เปรอะเปื้อนมากขึ้นไปอีก  ข้อนี้ต้องตอบว่า  ควรล้างเสียให้สะอาด

        และอีกอย่างหนึ่ง  บุคคลเดินทางไปสู่ที่หมายแห่งหนึ่งในระหว่างทางพบทางสองแพร่ง  คลับคล้ายคลับคลา  จำไม่ได้ว่าทางไหนถูก  ต่อเมื่อเลือกเดินไปทางหนึ่งเป็นเวลานาแล้ว  จึงรู้ว่าเดินผิดทางดังนี้  ควรจะถอยกลับมาสู่ทางแยกเก่า แล้วเดินทางที่ถูกต่อไปใหม่  หรือควรหยุดเฉยอยู่เพียงนั้น  หรือว่าควรเดินต่อไปอีกทั้งที่รู้ว่าผิด และไม่มีโอกาสถึงที่หมายได้เลยเป็นอันขาด  แม้ข้อนี้ก็ต้องตอบว่า  ควรถอยกลับมาเดินทางที่ถูกต่อไปใหม่

        การงานหรือความประพฤติก็เช่นเดียวกัน  ผู้ใดเคยผิดพลาดมาแล้ว  ไม่ควรปล่อยอยู่อย่างนั้น  หรือจงใจทำผิดพลาดยิ่งขึ้น   ควรจะคิดแก้ไขกลับตัว  ทำแต่ในทางที่ดีที่ถูกจึงจะชอบ

        ผู้ที่ผิดพลาดแล้วทอดอาลัยในชีวิต  หรือเกิดความฮึดฮัดจะทำความผิดพลาดยิ่งขึ้น  เชื่อว่ามอบตัวเองให้แก่ความชั่ว  ความผิดพลาด  มิได้เป็นเจ้าของ ๆ ตัวเองทั้งชื่อว่าไม่ทำตามคำสอนทางพระพุทธศาสนา  ที่สอนให้ควบคุมชีวิตของตนให้เป็นไปในทางที่ดี  ด้วยการทำความดีอีกด้วย  ถ้าถือเสียว่าสิ่งที่ล่วงแล้วมาเป็นเพียงความฝัน  ซึ่งทำได้อย่างมากเพียงนึกย้อนไปสามเอามาคิดทบทวนเล่นเท่านั้น  ก็อาจทำลืม ๆ เสียได้โดยง่าย  แล้วหันมาเอาใจใส่กับความเป็นไปในปัจจุบันและอนาคต

        คิดปรับปรุงแก่ไขทางดำเนินชีวิตของตนต่อไปใหม่  ให้อยู่ในทำนองคลองธรรม  ประกอบเหตุแห่งความเจริญ  ตามควรแก่ทางโลกหรือทางธรรม  ก็จะช่วยตัวเองให้รุ่งเรืองขึ้นได้  เป็น  ตโม โชติปรายโน  ผู้มืดมาแล้วสว่างไป

        เปรียบเหมือนดอกบัวเกิดในกองขยะ  แต่ส่งตัวเองให้สูงขึ้นไปได้  และมีกลิ่นหอมฟุ้งต่างจากขยะฉะนั้น  ทางพระพุทธศาสนาชื่นชมต่อบุคคลเช่นนี้  ผู้ไม่ยอมทอดตนให้อยู่ในอำนาจของความชั่วความผิด  และเมื่อย้อนไปกล่าวถึงคำว่า  “ความผิดพลาดเป็นของมนุษย์  แต่มนุษย์ที่ดีต้องรู้จักกลับตัว”  แล้วก็น่าพิจารณาถึงหลักฐานทางพระพุทธศาสนา  ที่สอนถึงการกลับตัวนี้ต่อไปอีก

.